Franz Schwede-Coburg
W latach 1934-1945 gauleiter Pomorza i naczelny prezydent prowincji
zachodniopomorskiej, w latach 1939–1945 komisarz obrony Rzeszy na Pomorzu.
Urodzony 5 marca 1888r. w Kłajpedzie. Uczył się zawodu ślusarza zakładzie budowy
statków w Kłajpedzie. W 1907 roku został przyjęty do marynarki wojennej. Po ukończeniu
szkoły został podoficerem. W czasie pierwszej wojny światowej służył na kolejnych okrętach,
niczym się nie wyróżniając. W 1920 roku wstąpił na krótko do Reichsmarine, po czym na
skutek zmniejszenia Reichswehry do 100 tys. ludzi został zwolniony ze służby wojskowej.
Jego działalność polityczna rozpoczęła się w Coburg, gdzie po wysłuchaniu w 1922 roku
przemówień Hitlera stał się aktywnym narodowym socjalistą. Brał udział w założeniu grupy
lokalnej NSDAP w Coburg. W latach następnych był członkiem rady miejskiej w Coburg, a
kolejne etapy jego kariery prowadziły przez stanowiska trzeciego, drugiego burmistrza, do
funkcji naczelnego burmistrza miasta Coburg. Schwede osobiście uczestniczył w akcjach
represyjnych, skierowanych przeciwko opozycji, umacniając tym władze brunatnych dyktatorów
w mieście. Za te zasługi w 1935 roku Hitler nadał mu przydomek „Coburg”. Nieco wcześniej
otrzymał również tytuł pruskiego radcy stanu i wysoką rangę S.A. – Obergruppenfuhrera.
Przez krótki czas pełnił funkcję prezydenta regencji Niderebayern-Oberpflaz, a potem
rozkazem Hitlera został skierowany na Pomorze Zachodnie by podjąć tu zadanie wprowadzania
„nowego ładu”. Był brutalny i bezwzględny. Znany był ze swoich antysemickich i
antykomunistycznych i antypolskich poglądów. W 1939 roku został również komisarzem obrony
Rzeszy na Pomorzu Zachodnim i Meklemburgii. Był odpowiedzialny za represje, jakie spadły
na Polaków z Pogranicza. Stosował bezwzględne środki wobec jeńców wojennych i robotników
przymusowych, zmierzające do maksymalnego wyeksploatowania ich dla celów hitlerowskiej
gospodarki wojennej. Określa się go jako przestępcę przeciw ludzkości. Z jego rozkazu
zorganizowano w Policach obóz, w którym powieszono setki robotników zagranicznych. Ze
szczególną ostrością Schwede tępił Żydów na Pomorzu. W ostatnich miesiącach wojny schronił
się w bunkrze w Finkenwalde, skąd nadal wydawał rozkazy. Zarządzaną przez siebie prowincję
opuścił na zawsze 4 marca 1945 roku wsiadając się na statek wychodzący z Sassnitz. W
maju 1945 r. został aresztowany i w 1948 postawiony przed sąd w Bielefeld. Skazano go na 9
lat więzienia i utratę majątku. Ponadto stanął również przed sądem w Coburgu, gdzie za
represje wobec opozycji antyhitlerowskiej skazano go na dalsze 10 lat więzienia, a w 1953
roku w Monachium sąd skazał go na 2 lata obozu pracy. Wypuszczony na wolność przed
upływem wyroku, spędził resztę życia w Coburg. Zmarł 19 października 1966 roku1 .
1. A. Czarnik, Szkice z dziejów Pomorza Zachodniego w latach 1939-1945, Koszalin 1975, s. 24-29.